JavaScript (genellikle JS olarak kısaltılır), HTML ve CSS ile birlikte World Wide Web’in temel teknolojilerinden biri olan programlama dilidir. Web sitelerinin %97’sinden fazlası, web sayfası hareketleri için istemci tarafında JS kullanırlar ve kullanılan kodlar genellikle üçüncü taraf kitaplıkları içerir. Tüm büyük web tarayıcılarında, kaynak kodunu kullanıcıların cihazlarında yürütebilmek için özel bir JS motoru bulunur.
JS, ECMAScript standardına uyan, genellikle eş zamanlı olarak derlenmiş, üst düzey bir dildir. Dinamik yazma, prototip tabanlı obje yönelimi ve birinci sınıf işlevlere sahiptir. Olay odaklı, işlevsel ve zorunlu programlama stillerini destekleyen çoklu paradigmadır. Metin, tarihler, düzenli ifadeler, standart veri yapıları ve Belge Obje Modeli (DOM) ile çalışmak için uygulama programlama arayüzlerine (API’ler) sahiptir.
ECMAScript standardı, ağ oluşturma, depolama veya grafik olanakları gibi herhangi bir giriş/çıkış (I/O) içermez. Pratikte, web tarayıcısı veya diğer çalıştırma ortamları, I/O için JS API’leri sağlarlar.
JS motorları başlangıçta yalnızca web tarayıcılarında kullanılıyordu, ancak günümüzde bazı sunucuların ve çeşitli uygulamaların da temel bileşenleridir. Bu kullanım için en popüler çalışma zamanı sistemi Node.js’dir .
Java ve JS’in ad, sözdizimi ve ilgili standart kitaplıklar açısından benzerlikleri olsa da, iki dil birbirinden farklıdır ve tasarım açısından da büyük farklılıklar gösterir.
JavaScript ile İlgili Teknolojile
Yaygın bir yanılgı, JS’in Java ile aynı olduğuna yöneliktir. Her ikisinin de gerçekten de C-benzeri bir sözdizimi vardır (C dili onların en yakın ortak ata dilidir). Ayrıca, genellikle korumalı alana alınırlar (bir tarayıcı içinde kullanıldığında) ve JS, Java’nın sözdizimi ve standart kitaplığı göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır. Özellikle, tüm Java anahtar sözcükleri orijinal JS’te ayrılmıştır, JS’in standart kitaplığı Java’nın adlandırma kurallarını takip eder ve JS’in Math ve Date objeleri Java 1.0’dan alınan sınıflara dayanır.
Java ve JS ilk olarak 1995’te ortaya çıktı, ancak Java Sun Microsystems’den James Gosling ve JavaScript ise Netscape Communications’dan Brendan Eich tarafından geliştirildi.
İki dil arasındaki farklılıklar benzerliklerinden daha belirgindir. Java’nın statik yazımı vardır, JS’in yazımı ise dinamiktir . Java, derlenmiş bayt kodundan yüklenirken JS, insan tarafından okunabilir kaynak kodu olarak yüklenir. Java’nın objeleri sınıf tabanlıdır, JS’ler ise prototip tabanlıdır. Son olarak, Java, Java 8’e kadar işlevsel programlamayı desteklemezken, JS, Scheme’den etkilenerek bunu başından beri yapmıştır.
Json
JSON veya JS Object Notation, JSt’in obje değişmez sözdiziminin bir alt kümesi olarak tanımlanan genel amaçlı bir veri değişim biçimidir.
WebAssembly
2017’den beri web tarayıcıları, bir JavaScript motorunun web sayfası komut dosyalarının performans açısından kritik bölümlerini yerel hıza yakın yürütmesini sağlayan ikili bir biçim olan WebAssembly’yi desteklemektedir. WebAssembly kodu, normal JavaScript koduyla aynı sanal alanda çalışır.
asm.js, WebAssembly’nin öncüsü olarak hizmet veren bir JavaScript alt kümesidir.
Aktarıcılar (Transpilers)
JavaScript, Web’in baskın istemci tarafı dilidir ve birçok web sitesi komut dosyası ağırlıklıdır. Bu nedenle, geliştirme sürecine yardımcı olabilecek diğer dillerde yazılmış kodu dönüştürmek için aktarıcılar oluşturulmuştur.
